Pijn-verwachting

Ergens, in de begintijd van mijn carrière als MSK-arts, kwam een vrouw de praktijk binnen met heftige lage rugklachten. Ik doorliep de complete procedure van anamnese, lichamelijk onderzoek, evaluatie … Het punt was de evaluatie. Ik kon bij het lichamelijk onderzoek namelijk voor ’t eerst niets behandelbaars vinden, alles was goed. Uitzonderlijk, want er is altijd wel wat te vinden (is dat ook niet uw ervaring?!). Nu moest ik dat deze dame vertellen, vast geen fijne mededeling. Ik trok mijn stoute schoenen aan en vertelde dat ik, ondanks haar klachten, geen idee had wat te doen: het zag er goed uit. Wat schetste mijn verbazing: zij bedankte mij voor het consult en ging opgelucht en vrolijk de praktijk uit.

Perceptie

Dat heeft mij aan het denken gezet. Fysiek was er niets veranderd. Had ze de verwachting dat er iets ernstig aan de hand was? Heb ik die gedachte weerlegd met mijn consult door te benadrukken dat haar rug ok was? Is de ‘framing’ van haar klacht veranderd? En daarmee haar beleving/perceptie? Vele jaren later volgde ik de trainersopleiding in mindfulness. Ik leerde dat (pijn)lijden te maken heeft met ervaringen uit het verleden, maar vooral met verwachtingen naar de toekomst. Dit aspect speelt bij veel mensen met chronische pijnklachten. Met concentratie op sensaties in het hier en nu wordt geprobeerd het lijden aan die ervaringen en verwachtingen te verlichten. De techniek vindt zijn oorsprong in oosterse meditaties en werd in de jaren 80-90 van de vorige eeuw naar westers model gesystematiseerd (zie: J. Kabat-Zinn. Handboek meditatief ontspannen. Becht 2000). Er is onderzoek gedaan naar mindfulness bij chronische pijnklachten (zie bijvoorbeeld: Hilton L, et al. Mindfulness meditation for chronic pain: systematic review and meta-analysis. Ann. Behav. Med. 2017;51:199-213). Conclusie: er is een klein extra gunstig effect op de pijn vergeleken met diverse controlegroepen. Mindfulness is zeker niet de panacee (voor zover dat bestaat) bij chronische pijnklachten. Maar het zou een element in de aanpak kunnen zijn bij sommige mensen als deel van een strategie om chronische pijnperceptie te beïnvloeden.

Controle

Terug naar het begin van dit verhaal: inmiddels heb ik vele ervaringen met evaluaties waarin ik systematisch ook bespreek wat de goede punten zijn die uit het onderzoek naar voren komen. Het inkaderen van de (fysieke) problematiek helpt de patiënt om meer overzicht over zijn/haar situatie te krijgen en daarmee controle. Bovendien wordt de wereld wat groter door de mogelijkheden die zich aandienen in activiteiten zoals het weer oppakken van sport. En dat heeft weer effect op …